खुन्नस

मुलगा
गमतीनेच रोखतो माझ्यावर
खेलन्यात्लं पिस्तूल

मीही त्याला बरं वाटावं म्हणून
करतो हंड्सप
येत राहतो त्याच्या बंदुकितुन
गोल्यांचा तांत्रिक आवाज

हा एकंदर खेलच असतो
वरपांगी
माझ्या तुमच्या सगल्यांच्याच नजरेतून

मात्र त्याच्या डोळ्यांत तयार होत गेलेल्या
खुन्नाशिचं काय?

जाफर आणि मी

जाफरच्या घरी रमजानच शरबत प्यालो
त्याच्या निकाहला शाही बिर्याणी

त्याची आई माझ्याच आईसारखी
घरासाठी खपताना चेहऱ्यावरचे छिलके निघालेली
त्याच्या घराच्या भिंती माझ्याच घराच्या भिंताडासारख्या
कुठे कुठे पोपडे निघालेल्या
त्याचे बाबा हळहळतात माझ्याच बाबांसारख
फाळणीच्या दिवसांबद्दल बोलताना

त्याच्या भाजनितल मीठ
माझ्याच घरातल्या डब्यातल्या मिठासारख
त्याच्या आमटीतल पाणी एकाच जमिनीतून आलेलं
माझ्या तुळशीवर पडलेला सूर्यप्रकाश
त्याच्या मशिदीच्या आवारातल्या
नीमच्या सळसळीतून मावळलेला

तोहि तिरुपतीला एकदोनदा व देहूला जाऊन अलेला
मीही कितीतरी वेळा खजूर व चादर ओढून आलेलो
पिराच्या दर्ग्यावर बायकोबरोबर

त्याला मला समकालीन वाटत आलेला
गालिब व तुकाराम
आपल्याच जगण्यातल वाटत राह्यलं
मंटो व भाऊ पाध्येच्या कथेतलं विश्व
दारूच्या नशेतही वंटास बोललो नाही
कि एकमेकांच्या कौमबद्दल कधी अपशब्द

कितीतरी दिवस आतड्यातल्या अल्सरसारखी
छळत राहिली मला
त्याच्या आईला कॅन्सर झाल्याची बातमी

आम्ही अफवा नव्हतो
आम्ही संप्रदायाची लेबलं नव्हतो
आम्ही होतो दोनवेळच्या दाल चावलची
सोय लावताना चालवलेली तंगडतोड
एकवेळची शांत झोप मिळवण्यासाठी चालवलेला
दिवसभरातला आकांत

काय माहित मात्र काही दिवसांपासून
कोणीतरी फीरवतय गल्लीमोहाल्ल्यांतून
जाफर व माझ्यातल्या वेगळेपणाची पत्रक

वर्जेश सोलंकी ( ततपप)

कवटीतला पांढरा स्वच्छ मोर

जाळण्याअगोदर एवढं करा

कवटीतला पांढरा स्वच्छ मोर आहे
त्याला सोडून द्या दूर जंगलात

बरगड्यांच्या पिंजर्यातला जो
जक्खड म्हातारा होर्नबील आहे
त्याला उडवून द्या अवकाशात

पोटात पचनक्रियेत सहाय्यक ब्याक्टेरीयाबरोबर
पाच अंधळ्या गोगलगाई आहेत
त्यांना सोडून द्या शेतात चरायला

आतड्यामध्ये राहणारी लालकाळी सुरवंत
व हिरव्यागार अळ्या आहेत
त्यांना सोडून द्या पाचोळ्यात
(पांढरी फुलपाखर होण्यासाठी)

ज्याला तुम्ही माझ्या इंद्रियाची नळी समजताय
ती खरतर दुर्बीण आहे
शर्मिष्ठा मधल्या नेबुलाला पाहण्यासाठी बनवलेली
(ती दान करा एखाद्या गरजू वेधशाळेला)

ज्याला तुम्ही गोटया समजताय
ती माझी जास्तीची बुबुळ आहेत
त्यांच्यावरच्या पापण्या अलगदपणे मिटायच विसरू नका

त्यांच्याखाली वेटोळे घालून बसलेला नाग आहे
तो आपण होऊन निघून जाईल
स्वताच्या वारुळात

डोळे दान करा
कोणत्याही सज्जन डोळस व्यक्तीला
म्हणजे नसलेल्या गोष्टीही
स्पष्ट दिसतील त्याला

देह दान करा
देह नसलेल्या गरजूला
आणि मग जे काही उरेल
ते सारख्या प्रमाणात वाटून टाका

माझ्या कविता कुरतडनार्या
चौर्यांशी लक्ष घुशिंमध्ये

सचिन केतकर (जरासंधाच्या ब्लोग्वारचे काही अंश)

Father Returning Home

My father travels on the late evening train
Standing among silent commuters in the yellow light
Suburbs slide past his unseeing eyes
His shirt and pants are soggy and his black raincoat
Stained with mud and his bag stuffed with books
Is falling apart. His eyes dimmed by age
fade homeward through the humid monsoon night.
Now I can see him getting off the train
Like a word dropped from a long sentence.
He hurries across the length of the grey platform,
Crosses the railway line, enters the lane,
His chappals are sticky with mud, but he hurries onward.

Home again, I see him drinking weak tea,
Eating a stale chapati, reading a book.
He goes into the toilet to contemplate
Man's estrangement from a man-made world.
Coming out he trembles at the sink,
The cold water running over his brown hands,
A few droplets cling to the greying hairs on his wrists.
His sullen children have often refused to share
Jokes and secrets with him. He will now go to sleep
Listening to the static on the radio, dreaming
Of his ancestors and grandchildren, thinking
Of nomads entering a subcontinent through a narrow pass.

- Dilip Chitre

हताशा से एक व्यक्ति बैठ गया था

हताशा से एक व्यक्ति बैठ गया था
व्यक्ति को मैं नहीं जानता था
हताशा को जानता था
इसलिए मैं उस व्यक्ति के पास गया
मैंने हाथ बढाया
मेरा हाथ पकड़कर वह खड़ा हुआ
मुझे वह नहीं जानता था
मेरे हाथ बढ़ाने को जानता था
हम दोनों साथ चले
दोनों एक दुसरे को नहीं जानते थे
साथ चलने को जानते थे.


-विनोदकुमार शुक्ल

शायद

शायद
वहा शेष बचा हो सकता है
खूंखार भीड़ चले जाने के बाद
शायद एक दयालु एकांत
दंगे में सब कुछ
एक पूरा परिवार
भाई बहिन पत्नी बच्चे
चुन्चुनकर बूढ़े माता पिता भी
गवां देने के बाद
बचा हो सकता है इक्केदुक्के घर में
बंधी बछिया, कुत्ते का पिल्ला
काली मुर्गी या पिंजड़े का तोता
शायद नहीं
बचा हो सकता है
एक स्तब्ध व्यक्ति
शायद वह भी नहीं
शायद बचा हुआ -
शायद

-विनोदकुमार शुक्ल

धुळवड

गावात पोर पाण्याला गेली वाटेत गुंडा टाकून आली

धुळवडीचा दिवस होता रंगांन पोर माखून गेली

येताच घरी चिडला बाप मायने तिला मारले खूप
बंदव काढी कुर्हाड काठ्या गावात देती टग्यांना चोप
लाख मोलाची आबरू म्हणे मातीला पार मिळून गेली
धुळवडीचा दिवस होता रंगांन पोर माखून गेली

डोईचा गुंडा धरून पोर गुमान कशी चालली होती
लांबून आली रंगेल टोळी रंगाची फेक करत होती
मारली कुणी पिचकारी ती जन्माला डाग पडून गेली
धुळवडीचा दिवस होता रंगांन पोर माखून गेली

साखरपुडा झालेला तिचा दावण तिची ठरली होती
नवती पोर वायाला गेली खबर अशी सासरी होती
वाहून गेलं शेणाचं घर मेणाची माती वितळू गेली
धुळवडीचा दिवस होता रंगानं पोर माखून गेली

दूषणी रंग झालेत गोळा साऱ्यांनी केला काळोख काळा
कुवारमांड राहिली पोर जगणे झाले चोळा कि मोळा
लागण्याआधी हळद अंगा हाउस तिची फिटून गेली
धुळवडीचा दिवस होता रंगानं पोर माखून गेली

भेटते आता गावात एक म्हातारी तिची कहाणी सांगे
रंगानं केली बेरंग पोर आयकून जीव आढ्याला टांगे
रंग्पंचीम खेळत कोणी दगड त्याला मारून गेली
धुळवडीचा दिवस होता रंगानं पोर माखून गेली

-संतोष पवार (पिढीप्येस्तर प्यादेमात)